İtalyan mantıkçı ve felsefeci Pasquale Galluppi’nin (1770-1846) tarafından kaleme alınan ve Batı Dillerinden Osmanlı Türkçesi’ne çevrilen ilk mantık kitabı olarak kabul edilen ‘Miftâhu’l-Fünûn’ adlı eser, Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı tarafından Latin harflerine aktarılıp okuyucuya sunuldu.
Eserin Osmanlı Türkçesi’nden Latin harflerine aktarılması Bingöl Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. İbrahim Çapak, Genel Sekreter Vekili Öğretim Görevlisi Mesud Öğmen ve araştırmacı Abdullah Demir tarafından yapıldı.
Galuppi’nin "Miftâhü’l-Fünûn" adlı eser, 9 takdim yazısı, 1 mukaddime ve 6 makaleden oluşuyor.
Prof. Dr. Çapak, eserin giriş kısmını kalmele alarak, eser hakkında, altısı Arapça, üçü de Türkçe olan dokuz takriz (takdim yazısı), bir mukaddime ve altı makaleden oluştuğunu hatırlattı.
Bu ve bunun gibi eserlerin ortaya çıkışında katkısı olan herkese teşekkür ettiğini ifade eden Rektör Çapak, "Türkiye Eserler Kurumu Başkanlığının kurulmasını sağlayan başta Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan olmak üzere bütün devlet büyüklerime müteşekkirim. Kurum, saklı kalan birçok eseri ortaya çıkararak ilim dünyasına büyük katkılar sunmuştur. Bu kurum olmasaydı ilim dünyasında çok değerli olan birçok eser belki de tozlu raflarda kalacaktı." diye konuştu.
İtalyan mantıkçı ve felsefeci Pasquale Galluppi’nin (1770-1846) kaleme aldığı Miftâhü’l-Fünûn’un, modern Batı dillerinden Osmanlı Türkçesi’ne yapılan ilk mantık çevirisi olarak kabul ediliyor. Eserin Çevirmenin kimliği hakkında ihtilaflar bulunmakla birlikte tercüme edenin Çamiç Ohannes Efendi olması kuvvetle muhtemel olarak görülüyor.
Eserin iki kez basılması, ayrıca Ahmed Cevdet Paşa da dâhil olmak üzere devrin önde gelen birçok ismince esere takriz yazılması yayımlandığı dönemde eserin ilgi gördüğünü kanıtlar mahiyette olarak öne çıkıyor. Kant’ın ardından, mantığın ana meselelerinden birine dönüşen analitik-sentetik önerme ayrımını, daha genel olarak matematik-mantık ilişkisini belki de ilk defa Osmanlı dünyasına bu açıdan takdim eden metinde görece yalın bir dil kullanılıyor.
Osmanlı Türkçesi’nden Latin harflerine aktarılan ve notlandırılan Pasquale Galluppi’nin ‘Miftâhu’l-Fünûn’ eserinin takdim kısmı Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan tarafından yazılırken, giriş kısmı ise Rektörümüz Prof. Dr. İbrahim Çapak tarafından kaleme alındı.
